De hele dag dalton. Aanbeveling.

In het kader van de jaarlijkse visiteurstrainingen analyseer ik jaarlijks een groot aantal visitatieverslagen. De afgelopen jaren lagen de meest voorkomende aanbevelingen op het terrein van ‘doorlopende leerlijnen’ en ’reflectie’. Maar er wordt ook in toenemende mate genoemd: ‘de hele dag dalton’.

In DaltonVisie van september 2013 beschrijft visiteur Aant Mulder dat veel scholen dalton even parkeren onder druk van de door de inspectie gewenste opbrengsten. Hij geeft aan, dat misschien juist niet minder, maar eerder meer dalton hier een oplossing kan zijn. Mulder geeft aan dat ‘de hele dag dalton’ de oplossing kan zijn voor eventuele lage opbrengsten. Ik ben het van harte met hem eens.Bij veel visitaties zien we nog steeds dat scholen een duidelijk lesrooster hanteren, waarbij vastligt, wanneer er gerekend en aan taal gewerkt wordt en ook wanneer de leerling ‘daltontijd’ of ‘taaktijd’ heeft. Tijdens de visiteurstrainingen in 2012 is het thema ‘de hele dag dalton’ expliciet aan de orde geweest en dat zien we terug in de aanbevelingen voor verschillende dit jaar gevisiteerde scholen:

– “De leerkrachten zijn te veel sturend bezig. Zo zijn er daltonuren, terwijl dalton de hele dag bestrijkt. Geef de kinderen meer mogelijkheden om zelf te laten bepalen op welke momenten zij hun taken maken, waardoor zij eigenaar worden van hun leerproces.”
– “Na instructietijd en gezamenlijke activiteiten is alle andere tijd ‘dalton-/takentijd’. Stap af van het blok zelfstandig werken, integreer dalton in de hele dag.

”De boodschap is duidelijk: losse uren ‘taaktijd‘ of ‘daltonuren’ sluiten niet meer zo goed aan bij wat de visiteurs voor ogen staat. “Ontwerp daarom als school voor alle groepen een doorgaande lijn met een overzicht van de dag en in de bovenbouw van de hele week waarin duidelijk en gestructureerd wordt aangegeven wanneer er instructie, taaktijd en verlengde instructie is en wanneer er klassikale momenten zijn, zodat de leerlingen inzicht en overzicht krijgen en daardoor beter en bewuster kunnen plannen.”Soms wordt deze aanbeveling gecombineerd met de aanbeveling meer differentiatie op de weektaak aan te brengen en ook keuzewerk niet meer als los onderdeel te beschouwen. Ook hier zijn de gegeven adviezen duidelijk:

– “Integreer het keuzewerk tot een structureel wezenlijk onderdeel van de taak. Bespreek daarvoor eerst wat de waarde is van keuzewerk en voor wie het keuzewerk bedoeld is.”
– “Het keuzewerk hoort in de basistaak, zodat ieder kind er aan toekomt. Bepaal als team welk doel je hebt met keuzewerk.”

Perspectief

Dit alles brengt ons tot een ideaalplaatje: Elke leerling heeft niet alleen een taak op maat, maar vooral ook een instructierooster op maat. Elke leerling weet precies, wanneer er voor zijn niveaugroep een instructie ingepland staat en wanneer er klassikale activiteiten op het rooster staat. Alle andere tijd is voor die leerling vervolgens ‘daltontijd’. De leerling weet precies waar hij aan toe is.Als we dan ook nog de taak zo vormgeven, dat het kind weet naar welke doelen hij toewerkt en welke wegen er zijn om daar te komen, zal het kind meer eigenaar kunnen zijn van zijn eigen leerproces, zal hij beter kunnen plannen, resultaatgerichter zijn instructies kiezen, c.q. volgen en zal ook keuzewerk een heel andere inkleuring krijgen.Op die andere taak en de rol van keuzewerk daarbij moet nog maar eens een vervolg komen.

Auteur: Hans Wolthuis verzorgt namens DaltonDeventer (Saxion) een variëteit aan trainings- en begeleidingstrajecten. Daarnaast is hij nauw betrokken bij de visiteurstrainingen van de NDV.