Buiten leren is leuker leren!

Buitenles voor creatieve en actieve kinderen

Rennen, klauteren, spelen, ontdekken, vies worden: kinderen zijn gek op buitenspelen. Het is leuk en gezond tegelijkertijd. Dus waarom ook niet buiten leren? Een uitdagende buitenles combineert het buiten-zijn met het opdoen van kennis en vaardigheden én het stimuleert beweging. Kinderen leren buiten op een andere manier en dat is niet alleen heel leuk, maar ook goed voor hun ontwikkeling.

Dat niet alleen buiten spélen, maar ook buiten léren positieve effecten heeft op kinderen wordt steeds duidelijker. Uit meerdere praktijkgerichte onderzoeken blijkt dat buiten leren goed is voor het kinderbrein: met meer sport en spel, meer beweging, een beter lichaamsbesef en meer vrije speeltijd kunnen leerlingen cognitief beter functioneren.

Kinderen presteren beter op het gebied van lezen, schrijven, rekenen en overige vakken wanneer de buiten-omgeving als leercontext wordt ingezet. Door buitenles hebben kinderen de mogelijkheid om zelf dingen uit te zoeken en om op een andere manier samen te werken. Het geeft ze de ruimte om te leren door middel van observatie en door het gebruik van lichaam en zintuigen. Daarnaast vinden kinderen buitenles ook erg leuk. Een klassieke win-winsituatie dus!

Buitenonderwijs op een daltonschool

Op daltonschool de Wereldweide in Wezep hebben ze al ervaring met het geven van buitenles. Ook dit jaar doen ze weer mee aan de Nationale Buitenlesdag vertelt daltoncoördinator Natasja Meulenkamp: “Kinderen vinden buitenspelen leuk. Door ze buiten ook les te geven bevorder je de motivatie van het kind nog meer. Ze kunnen buiten bewegen, hun eigen werkplek bepalen en samenwerken. Ook voor mij als leerkracht is het leuk om te doen. De begeleiding van kinderen tijdens de buitenlessen is ook weer anders. Je let op andere vaardigheden van de kinderen. Zo is het buiten nog beter zichtbaar hoe een kind informatie verwerkt, auditief (horen), visueel (zien), auditiefdigitaal (denken) of kinesthetisch (voelen). Waar een kind aan een tafel met moeite een spellingsles maakt, zie je ze buiten opbloeien en met meer plezier nagenoeg dezelfde spellingsles uitvoeren. De frisse lucht en verandering van omgeving doen in zo’n geval heel veel. Buiten zijn is gewoon gezond!”

Dat buitenlucht en natuurlijk daglicht goed is voor kinderen wordt ondersteund door wetenschappelijk onderzoek. Blootstelling aan zonlicht is verantwoordelijk voor onder meer de aanmaak van vitamine D en serotonine. Buitenlessen kunnen aldus bijdragen aan minder vermoeidheid, een betere stemming en een groter leervermogen.

Kijkend naar kernwaarden als samenwerking, zelfstandigheid en zelfreflectie passen buitenlessen ook heel goed bij de visie van daltononderwijs, vertelt Meulenkamp verder: “Tijdens onze buitenlessen zijn de kinderen nog meer bezig met samenwerken, door te overleggen welke plek voor hun opdracht buiten het meest geschikt is. Je ziet en hoort ze praten over het werk dat ze doen. Ze voelen zich verantwoordelijk om een goede veilige plek te kiezen om zo hun taak tot een goed einde te brengen. Ze bekijken hun werk van een afstandje en kunnen heel goed aangeven wat er nog wel of niet bij moet. Dat bij elkaar heeft een positief effect op de leerprestaties. Kortom tijdens een buitenlesdag kun je als team nog meer werken aan de kernwaarden van dalton.”

Binnenles of buitenles?

In theorie biedt een buitenles veel voordelen. Echter, de praktijk blijkt weerbarstiger. In Nederland wordt gemiddeld 99,5% van de lessen binnen gegeven, slechts 0,5% buiten. Een opvallend gegeven aangezien leerkrachten aangeven dat de ideale verhouding eerder op 75% binnenles en 25% buitenles ligt. Om zowel leerkrachten als leerlingen te laten ervaren hoe simpel, leuk en leerzaam buitenles is, organiseren IVN en Jantje Beton sinds 2016 daarom de Nationale Buitenlesdag.

De voorbereiding op een buitenles duurt niet per se langer dan de voorbereiding op een les in de klas. Je hoeft ook niet alles zelf te bedenken.

Mocht je als leerkracht weinig ervaring hebben met het geven van buitenles, dan kun je ook de kinderen tijdens een klassenvergadering vragen hoe zij zelf een buitenles vorm willen geven om erachter te komen wat voor de kinderen belangrijk is en wat ze graag buiten doen en leren. Je kunt op verschillende manieren samenwerking en verantwoordelijkheid stimuleren. Bijvoorbeeld bij een les met meerdere klassen kunnen de jongeren worden aangemoedigd om de hulp van de ouderen te vragen en de ouderen worden aangemoedigd die hulp aan te bieden. In deze lessen ontstaat wederzijdse samenwerking.

Om de meerwaarde van een buitenles in te schatten hoef je maar naar de kinderen te kijken, licht Natasja toe: “De kinderen ontvangen een buitenles met blije gezichten en vol overgave storten ze zich dan op de opdracht. Kinderen vinden het leuk om een les buiten te doen en vragen er dan ook naar. Dit motiveert ons weer om onze lessen zo voor te bereiden dat het ook een goed leerrendement oplevert.”

Aanvaardbare risico’s vergroot zelfvertrouwen kinderen

IVN Natuureducatie en Jantje Beton vinden het belangrijk dat kinderen zélf leren omgaan met risico’s van buiten leren en spelen, mits die aanvaardbaar zijn natuurlijk. Het maakt kinderen zelfstandig, bewust en het vergroot hun zelfoplossend vermogen. Kinderen doen kennis en vaardigheden op die tijdens het stilzitten in de klas niet aan te leren zijn. Succesvolle leerervaringen buiten zijn essentieel voor een gezonde ontwikkeling van kinderen. Het actief bewegen en leren op het schoolplein, op straat in de buurt of in de natuur dichtbij school zorgt ervoor dat kinderen andere uitdagingen tegenkomen dan binnen. Dit maakt dat kinderen andere vaardigheden aanleren dan wanneer ze binnen les zouden krijgen; ze worden zelfstandiger, vergroten hun zelfoplossend vermogen én werken aan hun vermogen om samen te werken; vaardigheden waar ze hun hele verder leven nog profijt van zullen hebben.