Daltonconferentie 2016: LEF

De verandering begint bij jezelf.

Op 13 april vond traditiegetrouw in Deventer de landelijke daltonconferentie 2016 plaats. Het thema was dit keer LEF. Lef als enkelvoud van leven. Voor leraren met lef, die verantwoordelijkheid durven te nemen en het lef hebben het anders te willen doen, met plezier, passie en professionaliteit. Op deze wijze nodigde de aankondigingsfolder ieder uit om deel te nemen.
Een congresdag gevuld met een plenair gedeelte in de ochtend en workshoprondes in de middag. De redactie van DaltonVisie was erbij …

Rond 9.00 uur stroomde de Deventer schouwburg vol met collega’s uit het hele land. Een kort bezoek aan de inschrijfbalies leverde ieder een badgehanger op, waardoor de hal van de schouwburg zich rap vulde met een gemeenschappelijk aandoend fel geelgroen koord, hangend om ieders nek. Vanwege de gestage maar ook langdurige inloop vulde de zaal zich wat later dan gepland, maar om 10.00 uur gaf Paul Meuwese de start van het congres. Voorzitter Willem Wagenaar opende daarna het congres officieel met een welkomstwoord aan allen en in het bijzonder erelid Jan Diemer.

Breek de gewoonte

Keynote-speaker Claire Boonstra nam daarna het woord over met een betoog onder de titel: “Breek met de gewoonte”. Claire is gestart met Operation Education, een organisatie die de beweging voedt, gericht op een revolutie in het onderwijs. Zoals zij zegt: “We creëren schaalbare oplossingen waardoor mensen in staat zijn betere, bewustere beslissingen te nemen over onderwijs. Om zo gewoonten te doorbreken, systemen en processen te reorganiseren en uiteindelijk het oneindige potentieel van de mensheid te ontketenen.”
In het kader van het congres sprak zij over de wijze waarop wij ons collectief plegen te gedragen en over de mate waarin wij geneigd zijn te veranderen. Vanuit menselijke capaciteiten als intuïtie, leiderschap en creativiteit rijst daarbij al snel de vraag: WAT moeten we doen? We kiezen daarbij vaak de bekende weg en volgen doorgaans vaste patronen in plaats van soms meer productieve willekeurige netwerkpatronen met meer diversiteit. Want ecosystemen, zegt Claire, laten het ons zien, hoe diverser, hoe unieker, hoe complexer, hoe dichterbij, hoe beter.

Omgezet in een grafiek laat zij zien dat management en het beheersmatig exploiteren van een organisatie een voorspelbaar resultaat en weinig verandering oplevert. Leiderschap en exploreren draagt veel meer bij aan substantiële veranderingen. Zoeken naar veranderingen en zingeving in je eigen (professionele) ontwikkeling geven een vorm van geluk, waarop je later met tevredenheid kan terugkijken. Veranderingen zijn niet pijnloos. Toch kun je jezelf daarbij wel houvast bieden door het proces van vragend veranderen. Dat loopt via het “waartoe” (bevragend bewust worden), via het “waarom” (Ideëel ontwerpen), en het “wat” (het doelbewust samenstellen) naar het “hoe” (duurzaam adopteren) en dan begint het weer opnieuw. Vragend veranderen verloopt als een cyclisch proces.

Claire is na vele jaren in de snelle hectiek van het IT-bedrijfsleven anders naar de wereld om zich heen gaan kijken. Het waarom van wat je doet, het achterliggende doel, het ontketenen van je eigen unieke en oneindige potentieel en leren dit waardevol in te zetten, dat werd voor haar belangrijker. Het draait voor Claire inmiddels om de achterliggende waarden op grond waarvan je ontwikkelt en veel minder om het commerciële, snelle resultaat.
Inmiddels is Claire daarom uit het bedrijfsleven gestapt en heeft zij zich voluit gestort op denken over onderwijs en ontwikkeling.

Dat heeft geleid tot onder andere het schoolwaardenkompas. In dat kompas van kwadranten is aan te geven hoe er wordt gewerkt aan ontwikkeling in het onderwijs. Dat kan van bovenaf of naast elkaar zijn, maar ook voor het collectief of voor meer persoonlijke doelen. Onderzoek heeft aangetoond dat we in het onderwijs graag denken dat we naast elkaar werken en persoonlijk belang voorop staat, maar dat de werkelijkheid weerbarstiger is en er vooral van bovenaf en voor het collectief wordt gewerkt.
Claire doet daarom dan ook een beroep op ons allen, om het schoolwaardenkompas bij te sturen naar de wenssituatie. Er is meer dan voldoende potentieel, vindt zij. Het is alleen een kwestie van het mobiliseren van dat potentieel. En dat is zij momenteel aan het doen. In dat kader is “educationwarehouse.nl” in het leven geroepen. Onder de noemer “Kijk mijn school” kan iedereen delen wat er voor mooie ontwikkelingen op zijn of haar school plaatsvinden. “Als we delen waar we goed in zijn, inspireren we elkaar om onderwijs slimmer, leuker en beter te maken”, aldus Claire.
Ze sloot af met een quote uit de film Zootropolis die eindigde met de woorden: Try to make the world a better place. Look inside yourself and recognise that change starts with you!

Rood of groen, zitten of staan, of toch zitten?

Na een korte koffie/theepauze vervolgde het congres met de interactieve presentatie van Patrick Sins, Brigitte Witmus en Hans Wolthuis. Zij bespraken de onderwerpen “leeropbrengsten, zelfregulatie en talent” in relatie tot de kernwaarden van daltononderwijs en daaraan gekoppeld onderzoek. Geregeld stelden zij een vraag aan de zaal, waarbij die kon reageren met een rood (oneens) of groen (eens) of soms een wit (gespecificeerd antwoord) kaartje. Uit de presentatie bleek dat er geen verschil is vastgesteld in cognitieve leerresultaten tussen daltonscholen en niet-daltonscholen, wat men in de zaal uiteraard betreurde. Wel had de zaal de hoop en verwachting dat door te werken aan persoonlijke ontwikkeling van leerlingen vanuit de daltonkernwaarden, de leeropbrengsten van daltonleerlingen zullen kunnen verbeteren. Men was het ook volop eens dat zelfregulatie bevorderd zou moeten worden. Tot slot was men het ook grotendeels eens over de definitie van “talent”, maar bestond er meer diversiteit over het feit of je talent nu ook kunt ontwikkelen en of talent en intelligentie hand in hand gaan.
Het leverde zichtbaar levendige gesprekken in de zaal op.

Twee workshoprondes

Vervolgens verplaatsten de congresgangers zich voor de lunch naar Saxion.
En ondanks het verlate begin van het congres, werd na de lunch weer op tijd gestart met de twee rondes workshops. De in totaal 32 geplande workshops waren divers, zowel qua inhoud als qua vorm. Van taalonderwijs tot reflectie, van altijd dalton tot filosoferen, van eigenaarschap tot luisteren naar de stem van het kind. In alle workshops konden congresgangers de inspiratie halen om met lef terug te keren op hun scholen. Met lef, om verder te bouwen aan hun daltononderwijs en om het met passie slimmer, leuker en beter te maken. Want het lef voor verandering begint bij onszelf.

Auteur en Beeld: Martijn Bakker