Daltononderwijs, een ontwikkelingsgerichte inspiratie

Een school waar leerlingen al met enige regelmaat samenwerkingsopdrachten uitvoeren en ook regelmatig de zojuist uitgelegde oefenstof zelfstandig verwerken is nog geen school die al aardig op weg is naar dalton. Dan moet er nog wel wat meer gebeuren. Dan is het bijscholen en nascholen geblazen. En die toch al drukke leerkrachten willen dat wel graag zo praktisch mogelijk; handvatten alstublieft!

Voor scholen die zich oriënteren op een overstap naar daltononderwijs, maar ook voor de pas met dalton gestarte en al wat verder gevorderde scholen is er van de hand van Hans Wenke en Roel Röhner onlangs een handzaam en inspirerend boek verschenen.

In het boek ´Daltononderwijs, een ontwikkelingsgerichte inspiratie´, dat eerder in het Pools en Duits verscheen, bieden de auteurs in een zestal hoofdstukken handreikingen waardoor de lezer geïnspireerd kan worden verder op weg te gaan.
Als je begint te lezen denk je, zeker als je al wat meer thuis bent in daltononderwijs: slaan we bekende wegen in? In een enigszins theoretische verhandeling worden de drie principes waarmee het Nederlandse daltononderwijs al lang werkt ten tonele gevoerd. Maar zie het als een opmaat naar de volgende hoofdstukken waaruit je de echte inspiratie kunt halen.
In de volgende hoofdstukken worden de auteurs heel praktisch. Wenke en Röhner beschrijven in rijk geïllustreerde hoofdstukken die elk van een eigen kleur zijn voorzien, de daltonpraktijk in de onderbouw en de doorgaande lijn in de school. De foto’s en de bijlagen ondersteunen de teksten effectief.
In het hoofdstuk over de doorgaande lijn komen het takenbord, het taakformulier, taakmiddelen en taakadministratie aan de orde. Maar behalve dat de taak een didactisch hulpmiddel is om onderwijsdoelen te bereiken houden de schrijvers ook een pleidooi voor het pedagogische hulpmiddel dat de taak kan zijn om vrijheid/verantwoordelijkheid, zelfstandigheid en samenwerken vorm te geven. In het daarna volgende hoofdstuk word je met de neus gedrukt op het belang van gedifferentieerde aanpak van de leerlingen. “Er zijn zoveel intelligenties als er mensen zijn”. Er wordt een lans gebroken voor het omgaan met leerlingen op basis van meervoudige intelligentie; woordknap, getalknap, enz. Het valt de auteurs op dat met name muziekknap en beweegknap toch wel ‘achtergestelde kindjes’ zijn.

Existentiële kwaliteiten

In een laatste hoofdstuk krijgt de lezer tips in het kader van kwaliteitszorg en dalton.
Wenke en Röhner zijn bij het schrijven van dit boek uitgegaan van de drie principes vrijheid/ verantwoordelijkheid, zelfstandigheid en samenwerken. Maar ondertussen bezon de NDV zich op haar identiteit. Dat resulteerde erin dat sinds de Algemene Leden Vergadering van maart 2012 de zes kernwaarden voortaan de uitgangspunten vormen. Effectiviteit, reflectie en borging werden aan de ‘oude’ principes toegevoegd. In het hoofdstuk over rapporteren staan de schrijvers gelukkig stil bij zelfevaluatie en reflectie, items die ook steeds weer en steeds meer aan de orde komen bij de visitaties.
Als we tegemoetkomen aan “de drie existentiële kwaliteiten van het ‘mens zijn’: zijn vrijheid, zijn creativiteit en een individu zijn in een gemeenschap” en daardoor wordt gewerkt vanuit het hart, zal implementatie van veel zaken in het daltononderwijs succesvol zijn, menen de auteurs.

Auteur: Paul Meuwese is lid van het dagelijks bestuur van de Nederlandse Dalton Vereniging
Beeld: Uitgeverij Arko Nieuwegein