Uitbreiding van takentijd

Eén van de aanbevelingen die ik vaak tegenkom, is het uitbreiden van de taaktijd. Daarmee worden teams en directies van daltonscholen voor de uitdaging gesteld om de tijd uit te breiden die aan zelfstandig werken wordt besteed. Daarbij is het de bedoeling dat de kinderen zelfstartend aan de slag kunnen gaan.

Scholen voor wie dit een aandachtspunt is, laten hun leerlingen vaak op vaste uren aan de taak werken.
De overige onderwijstijd vertoont meestal het
– herhaalde – patroon van instructie en verwerking, instructie en verwerking, enzovoort. Wanneer ik hen met deze uitspraak confronteer, erkennen teams dat zij op die manier alleen ‘daltonnen’ tussen 11 en 12.
Een simpele manier om een stapje verder te komen, is de verlengde, geactiveerde inloop.

De verlengde, geactiveerde inloop

Als leerkracht weet je hoe het voelt om aan het eind van de dag tot de conclusie te komen dat bepaalde leerlingen niet aan de instructietafel zijn geweest. Je werkte volgens plan maar werd ingehaald door de waan van de dag.

Een manier om ervoor te zorgen dat je aan het begin van de dag wél alle leerlingen, die dat nodig hebben, kunt helpen, is de verlengde geactiveerde inloop. Met deze organisatievorm verschuif je in feite de zelfwerktijd naar het begin van de dag. Tijdens het binnenkomen kunnen de leerlingen meteen het dagprogramma bekijken, dat door de leerkracht bijvoorbeeld op het bord is aangegeven.
Zo krijgen ze overzicht van instructies om samen mee te starten, klassikale momenten en activiteiten, en instructies of gesprekken aan de instructietafel. Vervolgens kunnen ze op hun eigen takenblad, of -bord aan de hand van het dagritme plannen hoe hún dag er vandaag uit zal zien.
Op het moment dat ieder aan de slag gaat, loopt de leerkracht nog even langs de ‘vaste klantjes’, die wat opstart-/ planhulp kunnen gebruiken. Daarna worden enkele leerlingen bij de instructietafel geroepen. Zij wisten dit al want zagen dit immers in het dagprogramma vermeld staan. Op dit moment is er sprake van uitgestelde aandacht en kunnen de overige leerlingen met eventuele vragen bij medeleerlingen terecht. Dit volgens voor iedere school specifieke en unieke afspraken. Na elk instructiegroepje maakt de leerkracht een rondje om te kijken of alles nog gaat zoals het moet gaan.

Het is logisch dat deze werkwijze moet worden opgebouwd. Maar door de specifieke aandacht aan het begin van de dag heeft het kind hier de hele dag profijt van. De klas kan in de tussentijd gewoon met taakwerk bezig zijn. Zodra de leerkracht de eerste grote instructie gaat geven, legt iedereen alles gewoon weer weg. Soms is het wenselijk dat de grootste groep kinderen na deze instructie direct een stukje verwerkt, zodat duidelijk wordt of de instructie goed is aangekomen. Dan kan de leerkracht in de tussentijd direct nog een stukje verlengde instructie geven aan de instructietafel.
Zo verloopt de dag. Voor sommige leerlingen geldt dat zij na de instructie gewoon weer verdergaan met waar ze mee bezig waren, anderen hebben deze vrijheid niet. Op naar de volgende instructie of activiteit. En voor je het weet heb je spelenderwijs je takentijd uitgebreid.

Met de visitatie beoogt de Nederlandse Dalton Vereniging (NDV) de daltonkwaliteit van daltonscholen te bewaken en bevorderen. Het rapport dat elke school na de visitatie ontvangt, bevat altijd enkele aanbevelingen ter verbetering van het daltononderwijs. DaltonVisie nodigt een daltonadviseur uit te bespreken hoe een schoolteam met zo´n aanbeveling aan het werk kan gaan.

Auteur: Glenda Noordijk is daltonadviseur en -opleider. Vanuit haar adviesbureau Noordijk-daltonadvies begeleidt zij teams van daltonscholen bij scholing en ontwikkeling. Meer informatie: daltonscholing@gmail.com