Keuzes

De ontwikkeling lijkt niet te stoppen. We krijgen steeds meer van die winkels. Megastores. Groot, groter, grootst. Het worden bijna attracties, waar je terecht kunt voor een dagvullend programma. Laatst liep ik in Utrecht in zo’n megawinkel. Te midden van de luxe van 60.000m2 aan keuzemogelijkheden.

Je loopt er vol verwachting doorheen, om er pas uren later weer uit te komen. Niet 100 procent geslaagd en voldaan, maar beduusd. Beduusd door de veelheid spullen, gedesoriënteerd door de eindeloze, bochtige wandeling. Licht geïrriteerd door de enorme drukte. Met een onzeker gevoel, omdat je werkelijk niet meer weet wat je allemaal hebt gezien. In verwarring ook, omdat je nauwelijks meer weet waarom je nu eigenlijk naar die winkel was gegaan, maar wel met de stellige overtuiging dat het in elk geval niet datgene was wat je net hebt afgerekend. Voor mij was het te compleet, te veel en te groots. Ik raakte het overzicht kwijt, mijn keuzevrijheid was te groot. Voor mij mag het een maatje minder.

Ik moest in dit verband denken aan ons onderwijs, waar we niet voor niets kiezen voor het begrenzen van keuzevrijheid. Teveel en te ruime keuzes krijgen in je leerproces werkt contraproductief. Keuzes op maat, passend bij de mogelijkheden van het kind, leveren betere resultaten op. Keuzes kunnen maken binnen een overzichtelijke taak geeft het gevoel de baas te zijn. De baas zijn over je eigen leerproces is ‘stimu-lerend’. Dan wordt het leren leuk en smaakt het naar meer.

Hoe vanzelfsprekend het voorgaande ook is, de praktijk is weerbarstig. Ik hoor nog wel eens dat de kinderen maar even moeten ‘kiezen’ wat de leerkracht al heeft bedacht, of dat de leerkracht even geen tijd heeft gehad om keuzemogelijkheden te verzinnen, dus dat de kinderen ‘het zelf maar even moeten uitzoeken’ en ‘alles mogen kiezen’. Uitersten waar ongetwijfeld ook varianten zullen voorkomen.

Interessant in dat verband is hoe directeuren en besturen binnen daltononderwijs met die keuzevrijheid omgaan. Krijgen scholen of teams keuzes en ruimte binnen de beleidskaders? En hoe is de sturing en begeleiding daarbij? Verleidelijk is in de huidige tijd om efficiënt en zakelijk beleid op te leggen en zaken dicht te timmeren. Er zijn scholen die zoveel ruimte ervaren, dat het een ‘stuurloos schip’ oplevert.

Daltononderwijs is bij uitstek de plek waar je vrijheden en keuzes op een uitgebalanceerde manier – en dus op maat – een plek kan …, nee in mijn beleving zelfs móet geven. Op alle niveaus.

Voor mij hoeft dat niet in de variant van een mega-daltonstore, met een giga-keuzeassortiment. Maar hoe is dat voor u? En in uw team? En binnen uw bestuur?