Instructiestout

Tijdens het bezoek aan een onderwijsconferentie woonde ik een lezing bij over het onderwerp Instructional Disobedience. Wat mij betreft te vertalen als instructie-eigenwijsheid. Verleid door de gedachte die dit begrip bij me opriep, dat er blijkbaar leerlingen zijn die zich bij een instructieles niets aantrekken van de leerkracht en hun eigen gang gaan, verwachtte ik een prikkelend betoog over de oorzaken en vormen van dergelijk leerlingopstandig gedrag.

Doordesemd met dalton had ik stiekem die eigenwijze leerlingen al in mijn hart gesloten: “Goed zo jongens, als de les vervelend is, snap ik best dat jullie je gaan vervelen!” Ofwel nam ik aan, dat deze wetenschapper met zijn uiteenzetting zou duidelijk maken dat het fenomeen instructie-eigenwijsheid het gevolg is van oninteressant instructiegedrag van de leerkracht.

Onbedoeld wist de spreker deze veronderstelling te bevestigen, door zijn hele betoog van begin tot eind op te lezen. Inderdaad op-, zelfs niet voorlezen, wat nog een zekere intonatie en aantrekkelijkheid zou kunnen betekenen. Mijn interesse verdampte per alinea en zo kon ik zelf ervaren hoe een instructie, hier: uitleg over een onderwerp, tot mijn eigen ongehoorzaamheid (en desinteresse) leidde.
Uit een begeleidend schrijven begreep ik naderhand, dat een instructie bedoeld moet zijn om leerlingen functionele ondersteuning te bieden, waarbij zij het nut van deze ondersteuning moeten leren inzien en gemotiveerd moeten worden om die ondersteuning te gebruiken. Toekomstig onderzoek naar ideale leeromgevingen moet uitwijzen hoe instructie-eigenwijsheid voorkomen kan worden. Dat lijkt me niet zo ingewikkeld. Begin met je leerlingen te kennen en stem je instructie daar op af. Niet alle leerlingen hebben alle instructie nodig. Laat leerlingen samen werken om iets nieuws te ervaren en te oefenen. Help ze vast te stellen hoe en dat ze iets nieuws hebben geleerd. Bieden van ondersteuning is mooi, maar leerlingen activeren is beter.

In sommige onderwijskringen circuleren termen als muziekknap en natuurknap en ook pauzeblij is waargenomen. Laten we vermijden dat in daltonscholen het begrip instructiestout aan dit rijtje wordt toegevoegd.

Auteur: Dick de Haan