Moeten of mogen

De zomervakantie ligt alweer een paar weken achter ons. Voor de meeste leraren is die periode een rust- en reflectiemoment waarop er gevoelsmatig afstand genomen wordt van het afgesloten schooljaar. Het boek gaat dicht. De vakantie is echter ook een moment waarop er vooruitgekeken wordt naar het jaar dat komen gaat.

Leraren krijgen er energie van als ze bij die plannenmakerij een eigen koers kunnen bepalen, als ze, binnen samen afgesproken kaders, zelf ideeën mogen uit­werken voor hun eigen school, bouw of groep. De autonomiebehoefte van kinderen, waarover in het daltononderwijs veel gezegd wordt, geldt ook voor leraren.
Helaas staat veel beleidsmakers dit inzicht niet altijd helder voor ogen, waardoor leraren hun beslissingen als een top-downbenadering ervaren. Dan moet er weer ‘van alles’, van de overheid, het (bovenschools) bestuur, de directie, het management of het samenwerkingsverband.

De Vlaamse hoogleraar Vansteenkiste heeft hiervoor een nieuw woord geïntroduceerd: moetivatie. Het verschil tussen moetivatie en motivatie is het verschil tussen opgelegd krijgen wat moet en eigen keuzes hebben in wat zou kunnen of mogen. Vanuit de zelfdeterminatietheorie laat Vansteenkiste zien dat keuzevrijheid autonomieversterkend werkt en meer plezier en motivatie oplevert.

Nu Vansteenkiste de Nederlandse taal verrijkt heeft met dit prachtige, nieuwe woord moetivatie, moeten we het ook maar meteen gebruiken. Nee, zouden we het kunnen gebruiken! Bijvoorbeeld om elkaar in teamverband alert te houden dat motivatie en plezier in het werk houden te maken heeft met het hebben van vrijheid om keuzes te maken.

DaltonVisie gaat met dit nummer de tweede jaargang in. Dat is een heugelijk feit. Het tijdschrift wil een krachtig middel zijn om de moetivatie tegen te gaan door daltonleraren en leidinggevenden op ideeën te brengen, waarmee onderwijs­verbetering met behoud van de eigen keuzevrijheid tot stand kan komen. Dit keer wordt daarbij onder andere aandacht geschonken aan de 21st century skills, een ‘hot’ topic in het onderwijs.

Auteur: René Berends