De leerling in beeld

In dit blad gaat het om visie op daltononderwijs. Er wordt aandacht besteed aan de kijk op het daltononderwijs van docenten, schoolleiding, lerarenopleiders en andere deskundigen.
Welke rol speelt de leerling hierbij? Onze inspanningen zijn erop gericht de leerlingen op te leiden tot verantwoordelijke, zelfstandige mensen die goed kunnen samenwerken. Het is goed om je af te vragen of de leerlingen de vertaling van onze visie naar de praktijk herkennen. Als ze samenwerken zien als ‘allemaal een stukje van de opdracht doen’ en die samenvoegen, of geen enkele verantwoordelijkheid nemen voor tegenvallende resultaten, hebben we een steek laten vallen. Dan hebben we de leerlingen onvoldoende duidelijk gemaakt wat we met ons daltononderwijs willen en sluiten we te weinig aan bij hoe zij daar zelf over denken. In het proefnummer schreef Februari dat leerlingen weinig inspraak, zeggenschap en keuze nodig hebben voor hun groei naar autonomie. Dat kan wel zo zijn, maar mijn ervaring leert dat inspraak, zeggenschap en keuze het onderwijs voor docent en leerling wel aantrekkelijker kunnen maken.
De vraag is of we voldoende in beeld hebben hoe de leerling tegen het onderwijs aankijkt. De leerling blijkt in veel gevallen een goede raadgever. Zich al dan niet bewust van een visie op het onderwijs geven juist leerlingen waardevolle feedback. Leerlingen fungeren als medevormgevers van het onderwijs.
Als docent in het voortgezet onderwijs zie ik het meeste effect van lessen waarin leerlingen mogen meebeslissen over de aanpak van de lesstof. Al is het zelfs voor mondige Amsterdamse kinderen soms even wennen dat die ruimte bestaat. Ze kunnen meestal goed uitleggen waarom ze voor een bepaalde aanpak hebben gekozen. Een groot voordeel is dat, als de leerlingen betrokken zijn bij de aanpak, je ze kunt aanspreken op hun gedrag en resultaten, omdat het immers hun eigen keuze is geweest.
De visie van de leerling is op verschillende manieren te achterhalen. Op veel vo-scholen worden leerlingen geënquêteerd over de lespraktijk en het handelen van docenten. Daarnaast is het belangrijk om ze expliciet te vragen wat zij met de lessen zouden willen.

Uit gesprekken met de leerlingenraad blijkt dat leerlingen graag meedenken over het onderwijs. Zij horen van andere leerlingen hoe het er in de praktijk aan toe gaat en hebben vaak uitgesproken ideeën over wat goed gaat en wat beter zou kunnen.
In dit nummer van DaltonVisie staat die waardevolle betrokkenheid van leerlingen centraal; in de leerlingenraad, bij de vormgeving van het leesonderwijs en bij het maken van keuzes in de schoolloopbaan. We hopen dat u zich door deze artikelen bewust wordt van de daltonvisie van de leerling. Wie weet leidt dit zelfs tot een aparte leerlingenrubriek. Als u hiervoor suggesties heeft, hoort de redactie die graag.

Auteur: Rosanne Bekker