Een taakformat om te differentiëren. De aanbeveling

Een vaak terugkerend aandachtspunt op daltonscholen is het verbeteren van de taak. Aanbevolen wordt om meer differentiatie toe te passen en reflectieactiviteiten op te nemen.
Tijdens mijn nascholingscursus voor daltoncoördinatoren heb ik de deelnemers uitgedaagd een format voor de taak te ontwikkelen, dat differentiatie mogelijk maakt en ieder kind zijn eigen taak kan bieden.
Het taakformat bestaat uit drie segmenten en bevat de volgende, vijftien onderdelen:

Voornemensdeel
1. Uitspraak van de week: geformuleerd op groeps- of individueel niveau
2. Voornemen van de leerling
3. De afspraak: tussen leraar en leerling, op initiatief van (één van) beide
Activiteitendeel, verdeeld over kolommen
4. Doel: door hier haalbare doelen op leerlingniveau te formuleren wordt de relatie tussen leerlijn en afzonderlijke doelen verduidelijkt
5. Wat moet je doen: beschrijving van het werk
6. Instructie: leerling of leerkracht geven hier aan welk type instructie bij een taak nodig is
7. Samenwerken: aanduiding of en welke vorm van samenwerking gewenst is
8. Snap ik het: reflecterend op het werk, toetsen en feedback van de leerkracht geeft de leerling met een symbool aan of hij/zij de leerstof begrijpt. Het in gesprek gaan met de leerling n.a.v. dit vakje is essentieel. Verschillende vormen van reflectie kunnen hierbij gebruikt worden zoals zelfreflectie, peerreflectie of co-reflectie.
9. Nakijken: aanduiding of leerkracht of leerling dit werk nakijkt
10. Planning: wanneer moet het werk gedaan worden
11. Beoordeling: het aantal fouten of een cijfer

Afrondingsdeel
12. Ik wil meer weten over: iedere leerling formuleert hier een leervraag vanuit belangstelling, creativiteit, kritisch denken, onderzoekend leren, andere werkvormen of een andere leerstijl. Onderwerpen sluiten aan op het basisprogramma of bieden verdieping van de leerstof. Presenteren van geleerde stof of vervullen een expertrol horen hier ook bij.
13. Ik wil oefenen met onderwerpen die de leerling extra wil oefenen of verdiepen
14. Ik kies deze week: de leerling kiest bijvoorbeeld tutorschap, een project vanuit talent, iets ondernemen of een andere een klus voor één of twee weken.
15. Wat ging er goed of niet goed: gerichte feedback van de leraar en evaluatie van de leerling zijn de basis om te komen tot afspraken. Deze afspraken worden meegenomen naar de nieuwe week.

De rol van de leraar en het wederzijds vertrouwen tussen leerling en leraar is essentieel in het begeleiden van deze taak. Uiteraard blijft de taak een ontwikkeldocument, dat in de praktijk op bruikbaarheid en efficiëntie getoetst en aangepast moet worden.

Met de visitatie beoogt de NDV de daltonkwaliteit van daltonscholen te bewaken en bevorderen. Het rapport dat elke school na de visitatie ontvangt, bevat altijd enkele aanbevelingen ter verbetering van het daltononderwijs. DaltonVisie nodigt een daltonadviseur uit te bespreken hoe een schoolteam met zo´n aanbeveling aan het werk kan gaan.

De taak is de verzamelnaam van alle activiteiten en leerdoelen die een leerling gedurende een bepaalde periode zo zelfstandig mogelijk afrondt. De taak staat vermeld op een takenbord of takenblad (ook taakplanner of -formulier genoemd). Sommige scholen gebruiken voor dit document het begrip weektaak, maar dat is feitelijk niet altijd correct. Afhankelijk van de taakperiode is sprake van een weektaak, dagtaak of soms halveweektaak.

Auteur en Beeld: Marijke van Zelst verzorgt ondersteuning en advies op daltongebied vanuit haar opleidings- en adviesbureau Eigenonderwijs. Voor meer informatie en downloaden van het besproken taakformat: www.eigenonderwijs.nl.