De oudste middelbare daltonschool van Nederlands viert feest. Op 15 april 2016 jubileert Dalton Den Haag. De school bestaat 90 jaar en dat wordt gevierd met een parade en een badeendenrace in de sloot voor het monumentale pand. Dit is een mooie gelegenheid om deze oudste middelbare daltonschool te laten zien in DaltonVisie. Frank Beek van de feestcommissie vertelt over dit jubileum, het pand en wat dalton betekent op ‘Dalton Den Haag’.
Frank vertelt: ‘In 1925 heeft het gemeentebestuur van Den Haag bedacht dat het een daltonschool wilde oprichten. Gemeentebesturen richten wel vaker een school op, openbare scholen, maar een openbare school met een speciale onderwijsvisie, dat was iets nieuws. En zo werd 90 jaar geleden in Den Haag de eerste middelbare daltonschool gesticht.’
Het was een hbs voor jongens. Dalton was behoorlijk nieuw in die tijd. Helen Parkhurst had haar daltonplan een paar jaar daarvoor gepubliceerd en in Engeland waren de daltonscholen als paddenstoelen uit de grond gerezen. En nu een daltonschool buiten het Engelstalige gebied.
Het bleef niet bij de stichting van een school met een bijzondere visie, er moest ook een gebouw bij dat aan die visie tegemoet kwam. Architect Co Brandes kreeg de opdracht om aan de rand van Den Haag een school te bouwen. Kijkduin was leeg, de school had alle ruimte. Pas later zijn de woonhuizen eromheen gebouwd in dezelfde stijl.
Het pand aan de Aronskelkweg is gebouwd met brede gangen met nissen. Ook in de lokalen waren tafels langs de ramen als aparte werkplekken gerealiseerd. Die laatste zijn er niet meer, maar de werkplekken in de gangen wel. Leerlingen schrijven zich hier speciaal voor in tijdens de daltonuren. ‘Vroeger waren de lokalen andersom ingericht. Dus nu zit het lichtknopje achterin het lokaal. Dat is wel grappig. Er zit ook een fonteintje bij’, laat Frank zien. Dus keken de leerlingen vroeger de andere kant op en kwam het licht dus van rechts. ‘Heel onhandig, maar licht van links om beter te kunnen schrijven is van later datum. En ach, het is ook wel charmant, zo’n lichtknopje achterin.’
In het ruim opgezette trappenhuis zijn ook banken in een U-vorm gebouwd. Daar ontmoeten leerlingen elkaar of weken ze samen aan opdrachten. ‘Die ruimte werkt nog steeds.’ Opvallend zijn ook de glas-in-loodramen. ‘Het ontwerp daarvan is zo bijzonder dat er mensen over de hele wereld komen om ze te fotograferen. En als het licht er ’s ochtends doorheen schijnt… Prachtig!’
Onlangs is het hele schoolgebouw gerenoveerd en is er een mooie personeelskamer in een oud natuurkundelokaal gerealiseerd. ‘Leraren worden altijd weggemoffeld, maar hier niet meer. En de ruimte is volgens de traditie gecreëerd.’
In april vormt de badeendenrace in de sloot de feestelijke opening van de parade. Alle leerlingen kunnen een eendje kopen. Die pimpen ze en zwemt hij mee in de sloot. Het geld gaat naar het goede doel van de school. ‘Wij hebben één goed doel, een school in Gambia, opgericht door oud-collega’s. Als je dat goed wilt doen, dan moet je niet het ene jaar wel en dan weer een jaar geen geld sturen. Dat is niet duurzaam en dat willen we wel als daltonschool.’
’s Avonds is de parade, zoals de parade die ’s zomers door het land trekt. Alle leerlingen mogen iets doen. Er is geen ballotage zoals bij het open podium, want er is veel meer plek. En op zaterdag is er een parade voor en door oud-leerlingen. ‘We hebben vijf grote podia in de school waarop we laten zien wat wij in huis hebben. We hebben ook feesten gehad in het Kurhaus en in het Congresgebouw, maar nu wilden we de eigen school laten zien. Dat is namelijk veel. Dalton trekt creatieve leerlingen.’
‘Toen de school 85 jaar bestond, hadden we een ‘night school’ georganiseerd: allemaal lessen van 20.00 tot 23.00 uur over heel andere onderwerpen dan anders, zoals gebarentaal. Dat was ook erg leuk, een paar gasten van buitenaf en verder eigen leerlingen en ouders. Maar nu zijn alle uitvoerenden eigen leerlingen, soms samen met docenten. Nu is het tijd onze eigen krachten te laten zien.’
Hoe vind je dalton terug in de school? ‘Ja, leerlingen vragen ook wel: hoe moet ik uitleggen wat dalton is aan familie of op een open dag? Ik vraag wat ze zelf denken en dan antwoorden ze: het daltonuur. Maar dat is de organisatie van dalton. Eerst moet je de visie hebben en dat is ‘zelf ontdekken’ en ‘fouten durven maken’. Pas op de derde plaats wordt dan de organisatie zichtbaar in het daltonuur.’ Frank heeft een voorbeeld uit zijn lessen: ‘Als ik een opdracht opgeef, moeten de leerlingen op ontdekking gaan, bijvoorbeeld een opdracht over de passé composé. In de les erna vraag ik wat ze hebben ontdekt en geleerd over deze werkwoordsvorm en alle leerlingen geven dan een antwoord. Zo bouwen we samen het huis van de passé composé.’
Ook in het gebouw is er met de renovatie rekening gehouden met daltononderwijs. ‘Wij hebben een systeem van tutoren: oudere leerlingen die jongere leerlingen helpen. Daar heb je wel ruimte voor nodig. Dus zijn er naast de nieuwe mediatheek ook meerdere ruimtes gemaakt. Daar kunnen kleine groepjes elkaar ontmoeten. Het mooie is dat wij de leerlingen met elkaar in contact brengen en dan zoeken ze het zelf uit. Maken ze zelf de afspraken en melden ze ook aan elkaar als ze een keer een afspraak niet halen. Wij bemoeien ons daar niet mee. De leerlingen krijgen veel vertrouwen en nemen hun verantwoordelijkheid.’
Tot slot heeft Frank speciale truien en sleutelhangers laten maken. ‘Leerlingen zijn trots op de school en laten dat graag zien.’ Ook hebben alle leerlingen een eendje aan een sleutelhanger gekregen om alvast in de feeststemming te komen. ‘De eenden in de sloot zijn groter, hoor. En kijk in het trappenhuis: er staan heel grote opblaaseenden in de hal. Kunnen leerlingen selfies maken.’
Auteur: Els Meijknecht
Beeld: Martijn Bakker