Al een jaar geleden werden de dalton vo-scholen uitgenodigd voor de 24-uurs Daltonconferentie. Organiserend collega Frans van der Sman wilde als rector van Dalton Naaldwijk het feit dat zijn school 25 jaar daltononderwijs verzorgt combineren met deze conferentie.
Met recht kan gezegd worden dat de 24-uurs een succes werd! Met een afwisselend en inhoudelijk sterk programma mag Frans trots zijn op zo’n goede organisatie. Het zal volgend jaar moeilijk worden om deze prestatie te kunnen evenaren.
De 24-uurs begon op woensdag 1 oktober in hotel Van der Valk in Nootdorp. Vanuit dit hotel werden we met de bus vervoerd naar Delft waar het eerste deel van de conferentie begon. Frans van der Sman heette iedereen welkom in het Oude Postkantoor. Daarna trapte daltonlector Patrick Sins af met zijn presentatie over de studie naar reflectie. De lector legde de link tussen leren en ervaringen en de rol van reflecteren hierin. Voor de persoonsontwikkeling van leerlingen en het opleiden tot kritisch-denkende burgers is reflectie een belangrijke tool. In het tweede deel van de presentatie werd stilgestaan bij het reflecteren in de huidige daltonpraktijk in zowel po als vo. Na onderzoek bij docenten uit po en vo blijkt dat zij allen vinden te weinig tijd uit te trekken voor reflectie.
Na het verhaal van de lector werd een presentatie gehouden over verantwoordelijkheid en de rol van vertrouwen hierin. Deze workshop werd geleid door Dick Middelhoek van Bureau Overleren. Met sprekende en alledaagse voorbeelden werd het publiek geboeid door het enthousiasme waarmee Dick zijn verhaal vertelde.
Na het diner was er een afsluiting door Rick Koster (eveneens van Bureau Overleren). Rick had gedurende de middag en avond foto’s gemaakt van de mensen uit het publiek. Al bij de opening van Frans werd verteld dat er foto’s zouden worden gemaakt en dat het aan het eind van de avond duidelijk zou worden wat het doel hiervan was. Rick Koster is een expert op het gebied van non-verbale communicatie en wist met foto’s en filmpjes heel treffend te vertellen wat onze lichaamshouding zegt. Dit leidde tot hilarische taferelen. Kortom, een luchtig einde van de eerste dag. Alle deelnemers aan de 24-uurs gingen na afloop weer de bus in om vervolgens te overnachten in het Van der Valk-hotel in Nootdorp.
Op dag 2 werden we verwelkomd in Dalton Naaldwijk. De rectoren hadden eerst hun vergadering en de andere aanwezigen kregen een rondleiding door het gebouw. In de aula is dalton prominent zichtbaar door de kernwaarden op de pilaren en de citaten van Helen Parkhurst op de muren. Aan het einde van de vergadering kwam iedereen in de zaal en nam rector Frans van der Sman het woord. Na zijn inleiding kwam prof. dr. Margriet Sitskoorn op het podium en hield zij een verhandeling over de werking van de hersenen. Het betoog was zeer boeiend en alle toehoorders hingen aan haar lippen. In haar presentatie ging de professor in op de belangrijkste krachten die het gedrag in de hersenen bepalen: genot en pijn. Deze factoren stimuleren de mens in het overleven. Daarna legde ze uit dat prosociaal gedrag de kracht tegen hebzucht en asociaal gedrag is. Opvallend in het betoog was het deel waarin werd ingegaan op de werking van walging in de hersenen. Op het moment dat iemand een gevoel van walging ervaart, is er een verminderde werking van de mPFC (= mediale prefrontale cortex) waarneembaar. Dat leidt ertoe dat er een reactie van dehumanisatie optreedt. Dat houdt in dat mensen worden beschouwd als objecten. De professor vervolgde haar presentatie met een uitleg over het SCARF-model. Dit zijn de vijf belangrijkste domeinen van sociale interactie. De letters in SCARF staan voor: status, certainty, autonomy, relatedness en fairness.
Sitskoorn concludeert dat de hersenen plastisch zijn, de kansen op ontwikkeling zijn enorm en de verantwoordelijkheid is groot.
Het lijkt alsof de bevindingen van een andere bekende hersendeskundige, Eveline Crone, wordt genuanceerd door Sitskoorn. Crone stelt dat het gedrag van pubers riskant is en dat ze eigenlijk niet toe zijn aan plannen in de puberteit door de latere ontwikkeling van de prefrontale cortex. Sitskoorn geeft aan dat dat riskante gedrag ook evolutionair gezien nut heeft. Voor het opdoen van nieuwe inzichten en ervaringen is namelijk lef nodig. Volgens Sitskoorn is iedereen tot op hoge leeftijd leerbaar. Ook pubers leren van de fouten die ze maken.
Na de pauze hield teamleider bovenbouw Simon Kent een presentatie over een project dat vorig schooljaar door zijn derdeklasleerlingen en -mentoren is uitgevoerd in het kader van het 25-jarig jubileum van Dalton in Naaldwijk. Daarbij werden alle oud-leerlingen van de afgelopen 25 jaar telefonisch geënquêteerd door de huidige leerlingen. De vragen in deze enquête gingen met name over wat het onderwijs op de daltonmavo heeft gebracht in termen van persoonlijke ontwikkeling. De school had acteurs ingehuurd om de leerlingen goed voor te bereiden op de te voeren telefoongesprekken. Na schooltijd werd er gebeld en daarna gereflecteerd op de gesprekken en de procedure.
Uit de enquêtes is gebleken dat 47% van de oud-leerlingen nog steeds werkzaam is in de regio Westland. Voorts blijkt dat de leerlingen op de daltoncompetenties (plannen, verantwoordelijkheid nemen, verantwoording afleggen, samenwerken en keuzes maken) rond de 7,0 scoren. Dat is een prachtig resultaat.
Wat ook prominent uit het onderzoek naar voren kwam, was het opleidingsniveau van de respondenten. Van de ondervraagden heeft 53% een hbo-opleiding en 9% een wo-opleiding afgerond. Concluderend kun je stellen dat de kernwaarden een blijvend en positief effect hebben gehad in de levens van de oud-leerlingen.
Berends, R. & Sins, P. (red) (2014) Reflectie in het daltononderwijs: Geschiedenis, praktijk en onderzoek. Deventer: Saxion Dalton University Press.
Sitskoorn, M. (2010) Passies van het brein: Waarom zondigen zo verleidelijk is. Amsterdam: Bert Bakker.
Sitskoorn, M. (2006) Het maakbare brein: Gebruik je hersens en word wie je wilt zijn. Amsterdam: Bert Bakker.
Auteur: Steven Appels is teamleider bij Scholengemeenschap Nelson Mandela te Purmerend
Beeld: Richard Kok