Vernieuwingsbevreesd of vernieuwingsbereid

Daltonscholen onderscheiden zich van reguliere scholen door hun vernieuwingsbereidheid. Onderzoek naar voorwaarden voor het implementeren van vernieuwingen heeft aangetoond dat daltonleraren in hoge mate bereid zijn nieuwe werkwijzen door te voeren en zich te willen professionaliseren in die werkwijze. Weliswaar zijn die vernieuwingen niet spectaculair of extreem (een Griekse lerares vertelde mij onlangs dat de vormen van onderwijsvernieuwing die momenteel in Griekenland breed worden aangemoedigd, nagenoeg overeenkomen met onze daltonkernwaarden), maar de geschiedenis laat zien dat het daltononderwijs vaak wel vooroploopt om met alternatieve onderwijsvormen te experimenteren. Zo was in veel daltonscholen het werken met taken, samenwerkend en zelfstandig leren, reflecteren en zelfbeoordeling al bekend, voordat ook reguliere scholen daarin geïnteresseerd raakten. Toch lijken sommige daltonscholen eerder vernieuwingsbevreesd dan vernieuwingsbereid. Nog niet de helft van alle uit literatuur bekende daltonkenmerken worden toegepast en tegelijk zijn scholen weinig genegen om hun bestaande daltonarsenaal uit te breiden. Ook geven scholen aan dat hun daltonwensen worden gedwarsboomd door beoordelingscriteria van de inspectie, eisen van het schoolbestuur en verwachtingen van de ouders. Instanties en belanghebbenden lijken bepalend voor wat de school mag en vooral moet. Kies je om een ongewenste situatie te veranderen in een gewenste, voor een bestaande (en veelal geautoriseerde) werkwijze, of accepteer je met een alternatieve benadering het risico van een onbekende uitkomst? Het daarbij optredende, onaangename gevoel van onzekerheid kan veroorzaken dat een school kiest voor de ´veilige´ weg en vernieuwing aldus achterwege blijft.

Laten we volharden in ons vernieuwingsstreven en moed putten uit de de gunstige omstandigheden waarin het daltononderwijs zich bevindt. Als daltonvereniging delen we een onderwijsvisie, speelt zelfreflectie een invloedrijke rol bij de keuzes die we maken en blijven we in gesprek met ouders, inspectie en andere onderwijsvernieuwers. Bovendien bieden wet- en regelgeving heel veel beleidsruimte om onze onderwijsidealen naar eigen idee vorm te geven. Vaak is het een kwestie van een bestaande aanpak een klein beetje veranderen. Ga op zoek naar je eigen zone van naaste vernieuwing. De waarden-volle fundamenten voor de vernieuwingsbereidheid van de daltonleraar liggen er al.

Auteur en Beeld: Dick de Haan